De warmtepomp: wat, hoe en waarom

27 juni 2023
De warmtepomp komt vaak voorbij als maatregel die je kunt nemen. Als je huis geschikt is om het te kunnen plaatsen, kan het namelijk je hele huis voorzien van energie. Een warmtepomp vervangt een gasgestookt cv-toestel geheel (all-electric) of deels (hybride).

Energieverbruik
Het gasverbruik zal door een warmtepomp afnemen, maar het elektraverbruik zal toenemen. Het hoge rendement van een warmtepomp zorgt ervoor dat ‘onder de streep’ minder energietoelevering nodig is om de woning te verwarmen. Bij een hybride-toepassing is de afname van het gasverbruik van meerdere factoren afhankelijk. We streven naar een gasbesparing van tenminste 50%. In de praktijk kan een besparing van 85% ook voorkomen. Bij de gerealiseerde gasbesparing hoort een navenante toename van het elektraverbruik.
Bij een all-electric warmtepomp-oplossing is het gasverbruik uiteraard nul (oftewel: een gasbesparing van 100%). Ter indicatie van het elektraverbruik: elke m3 gas die je bespaart zorgt voor een toename van je elektraverbruik met ca. 3 kWh, bij een warmtepomp die met een gemiddeld rendement van 340% functioneert.
Voorbeeld: Het jaarlijkse gasverbruik voor ruimteverwarming is 1250 m3 gas. Op een dag met een buitentemperatuur rond het vriespunt verbruikt een warmtepomp circa 20 kWhTer vergelijking: het gasverbruik op een vergelijkbare dag was voorheen gemiddeld ruim 6 m3 gas. In kWh uitgedrukt, als maat voor energie-inhoud, zou dat 59 kWh energie zijn. Het is dus even wennen aan de grotere getallen in de vergelijking m3-gas versus kWh-elektra. En realiseer je dat een paar koude dagen -net als vroeger- leiden tot een korte piek in het verbruik, en dat dat normaal was en nog steeds is.
Inregelen en bediening
Om een maximale besparing te realiseren, is het belangrijk dat de warmtepomp zorgvuldig wordt ingesteld. In het begin kan het nodig zijn om de instellingen meerdere keren aan te passen om de juiste basisinstellingen voor jouw situatie te vinden. Dit wordt uitgevoerd door de installateur. Afhankelijk van de connectiviteit van de warmtepomp kan dit op afstand worden gedaan of komt de installateur op bezoek. De warmtepomp kan dan worden bediend met behulp van een kamerthermostaat, vergelijkbaar met de huidige bediening van een cv-toestel.
Details om rekening mee te houden
Afgiftesysteem
Het afgiftesysteem (radiatoren, vloerverwarming, etc.) is meestal onvoldoende in balans. Om vele procenten beter rendement te behalen en voor de subsidie voor de warmtepomp in aanmerking te komen, voorziet het WOAB Plan van Aanpak in het waterzijdig inregelen van het afgiftesysteem. In een waterzijdig ingeregeld systeem kan een verandering van stromingsgeluid optreden.

Vermogen
Een warmtepomp heeft meestal een lager vermogen heeft dan een cv-toestel. De woning warmt daarom trager op. Een zelflerende kamerthermostaat lost dit automatisch op door de warmtepomp iets eerder te laten starten.

Geluid
Moderne warmtepompen hebben een lage geluidsproductie. Omdat een warmtepomp alleen in het stookseizoen wordt gebruikt ondervind je hier geen hinder van als je in de zomer lekker in de tuin zit. Bij een all-electric warmtepomp is het moment waarop warm tapwater wordt bereid  instelbaar. Kies dan een tijdstip dat niemand stoort.

Het gebruik van een warmtepomp is anders dan met een cv-toestel, maar na een beetje wennen wordt dat vanzelf het nieuwe normaal.

FAQ

Q: Hoe werkt een warmtepomp? 
A: Een warmtepomp werkt met een koelmiddel. Door het verlagen van de druk van het koelmiddel “verdampt” het. In dit stadium neemt het koelmiddel warmte op uit de omgeving (zoals lucht of uit de bodem). Het gasvormige middel wordt naar een compressor gestuurd die het gas samenperst. Hierdoor stijgt de temperatuur. Dit verwarmde middel wordt afgegeven aan de warmtewisselaar die het vervolgens weer afgeeft aan bijvoorbeeld het verwarmingssysteem van de woning. Op deze manier kan een warmtepomp de warmte uit de omgeving deels gebruiken voor het verwarmen van de woning. Bron: klimaatexpert.com
 
Q: Hoe zit het met het koudemiddel? 
A: Een warmtepomp gebruikt een koudemiddel om te kunnen werken. Daarvoor worden op dit moment vaak synthetische koudemiddelen zoals fluorkoolwaterstoffen (hfk’s) gebruikt. Uit een warmtepomp ontsnapt tijdens de levensduur een heel klein beetje van dit koudemiddel. Het broeikaseffect daarvan over de hele levensduur van de warmtepomp is vergelijkbaar met 50 tot 350 kilo CO2. Ten opzichte van de besparing op energie is dat maar weinig. Bovendien zijn er steeds strengere Europese eisen voor de koudemiddelen, waardoor het klimaateffect van nieuwe warmtepompen steeds kleiner zal worden. Bron: Milieu Centraal
 
Q: Hoe zit het met het geluid van een warmtepomp 
A: De normeringen zijn in een korte tijd veel strenger geworden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen geluidsvermogen en geluidsdrukniveau. Sinds 2012 is het maximale geluidsvermogen 65dB(A). Dit is de hoeveelheid geluid die de warmtebron “van zichzelf” produceert. Sinds de nieuwe wetgeving (2021) is hier het geluidsdrukniveau bijgekomen. Dit gaat over de hoeveelheid geluid op de erfgrens. Dit mag maximaal 40dB(A) zijn in de nacht en 45dB(A) overdag. Om te bepalen of de opstelplaats voldoet aan de eisen op de erfgrens kan gebruik worden gemaakt van een rekentool van de overheid. 
Om het geluid te verlagen kan bijvoorbeeld een geluiddempende omkasting worden geplaatst. De leverancier geeft informatie over het geluidsvermogen van een warmtepomp. 
Het geluidsniveau:  
Een stille bibliotheek 38 dB(A) 
Een woonkamer met zachte achtergrond muziek 40 dB(A) 
Mensen, zonder verheven stem, in gesprek is ca 60 dB(A) 
De rekentool van de overheid vindt je op deze website.
Bronnen: Vaillant, Vereniging Eigen Huis, consumentenbond
Hoeveel geluid maakt een warmtepomp – Vaillant  
Geluid warmtepomp | Vereniging Eigen Huis 
Test: omkasting warmtepomp | Warmtepomp (consumentenbond.nl) 


Q: Wat als ik over een aantal jaar helemaal van het gas af wil en nu nog mijn huis nog moet isoleren.  
A: Je kan kiezen voor een All-Electric Ready hybride warmtepomp. Het fundament van het hybride All-Electric Ready concept bestaat uit een volwaardige warmtepomp die samenwerkt met je huidige CV ketel. Op het moment dat je verdere verduurzaamheidsmaatregelen hebt getroffen is deze warmtepomp geschikt om de hoofdverwarming van je woning volledig over te nemen.  
Bron: Alklima.nl
 
Q: Wat voor stroomaansluiting heb ik nodig voor mijn warmtepomp  
A:  Een volledig elektrische warmtepomp verzorgt de verwarming van je woning, én het warme water uit de kraan en douche. Deze vraagt daardoor meer vermogen en vaak is daarvoor een 3x25A aansluiting nodig om de warmtepomp – tegelijk met andere grootverbruikers als een inductiekookplaat – te kunnen inzetten.